Ngày tết, nhà nào cũng làm mâm cỗ tết cúng tất niên, bữa cơm đón năm mới, cúng giao thừa. Trong nhiều thức của mâm cỗ Tết, không thể thiếu con gà luộc, đĩa xôi gấc, các thức nấu như món măng, món bóng, món nộm....
ảnh minh họa
Ngày tết, nhà nào cũng làm mâm cỗ tết cúng tất niên, bữa cơm đón năm mới, cúng giao thừa. Trong nhiều thức của mâm cỗ Tết, không thể thiếu con gà luộc, đĩa xôi gấc, các thức nấu như món măng, món bóng, món nộm...
1. Gà cúng giao thừa:
Để có một con gà cúng đẹp, người nội trợ cần chọn gà rất kỹ: con gà (sống hoặc mái tơ) mào phải đỏ tươi nhú cao đều nhau, lông mượt, nhanh nhẹn, da căng vàng ức đầy, chân nhỏ ( gà ri) gà nặng từ 1,2 kg- 1,4 kg là vừa, gà to quá bầy không đẹp, thịt kém ngọt nhiều xương.
Khi gà mua về cắt dây trói chân, thả vào chuồng hoặc vào lồng 2-3 giờ để gà đi lại cho máu không tụ ở chân, sau đó mới cắt tiết. Làm gà cũng phải công phu hơn gà làm các món khác, trước tiên vặt lông ở dưới tai gà, dùng dao sắt cắt một nhát ( không cắt quá sâu đứt cả cổ gà, ra ít tiết sẽ bị thâm đen) hứng tiết vào bát cho thêm một chút nước cho xốp. Khi cắt tiết không cầm quá chặt ở phần đầu làm tụ máu, đầu gà bị đen, khi gà chảy hết tiết mới bỏ vào chậu, nếu gà chưa chết hẳn gà sẽ đập mạnh cánh bị gãy không tạo được con gà đẹp.
Nhúng gà vào nước nóng khoảng 70 độ C (pha 4 phần nước sôi 1 phần nước lạnh) nếu nước sôi 100 độ C, gà non dễ bị rách da. Nhổ sạch lông, bóc màng chân, bóc vỏ sát muối toàn thân để tẩy hết mùi của lông, rửa nhiều lần cho sạch.
Mổ gà phải mổ moi: cắt đứt đoạn da ở diều, lôi diều và cuống họng ra, cắt ngang bụng dưới cách hậu môn 2-3 cm ( vết cắt dài khoảng 4 cm), lấy nội tạng ra, khoét hậu môn để lòng rời khỏi thân gà. Sau đó làm lòng sạch để ráo nước. Dùng lạt buộc cổ giữa hai cánh gà, định hình như gà còn sống cổ vươn cao, hai cánh xoè như hai cánh tiên, đôi chân cài vào trong bụng cho gọn.
Luộc gà phải chọn nồi sâu lòng, cho nước vào nồi ước lượng đủ ngập gà, đặt lên bếp nóng khoảng 50 độ C(để hạn chế nước trong thịt gà không bị tiết ra nước, giữ độ ngọt của thịt gà), cho muối gừng hành đập dập, rồi cho gà vào luộc. Lưu ý đặt gà nằm sấp khi chín mới đẹp. Đậy vung đun lửa vừa , khi bắt đầu sôi, hạ nhiệt độ nước sôi lăn tăn, cho tiết lòng vào luộc. Khi gà nổi lên, nước có nhiều váng béo, dùng tăm xiên thử vào đùi gà, thấy nước tiết ra không đỏ là gà đã chín. Vớt ra nhúng gà vào nước đun sôi để nguội, rửa sạch da gà, để ráo nước. Xoa một chút mỡ gà tạo da gà: béo vàng mọng (để lâu da không bị co nhăn nheo).
Đặt gà lên đĩa to, tháo dây bầy ngay ngắn, mỏ cài bông hoa hồng đỏ rực (tiết, lòng bầy dưới bụng), bầy thêm một đĩa muối tiêu, chanh ớt thái mỏng và một ít lá chanh thái chỉ cho thêm phần hấp dẫn.Làm được con gà như ý cả gia đình rất vui, yên tâm đón một năm mới tốt đẹp.
2. Xôi gấc
Ngày Tết, đĩa xôi gấc có màu đỏ rực rỡ, mang lại nhiều may mắn nên xôi gấc thường là thứ không thể thiếu trong mâm cỗ cúng giao thừa từ lâu đời.
Nguyên liệu: ( 3 đĩa)
- Gạo nếp 1000 gam, gấc chín đỏ( một quả to khoảng 500 gam), mỡ gà 50 gam, đường kính 100 gam, muối ( một thìa nhỏ ), rượu trắng ( một chén con).
Cách làm:
- Gạo nếp chọn loại nếp cái, hạt trắngn gà, mẩy đều, không lẫn gạo tẻ, không có hạt mốc đen, không có trấu và mọt, cắn hạt gạo giòn tan, không có vị đắng vị lạ, ngửi thơm đặc trưng của gạo nếp mùa mới.
- Gạo nếp vo đãi sạch, ngâm từ 6- 8 giờ vớt ra dội lại nước lã, để ráo nước cho muối trộn đều.
- Gấc chọn quả chín đỏ tươi vỏ mỏng gai thưa ( còn gọi là gấc nếp) bổ đôi lấy ruột, cho 2/3 số rượu vào đánh nhuyễn, rồi trộn với gạo.
- Đặt nồi đồ xôi lên bếp (đổ nước nửa nồi đáy), khi nước bốc hơi, đổ gạo từ từ nhẹ tay, đậy kín đun to lửa khoảng 40 -45 phút, hạt xôi nở mọng và trong , gấc chuyển sang màu đỏ vàng là xôi chín. Cho đường vào và vẩy nốt số rượu còn lại vào đảo đều, đậy vung đun tiếp khoảng 5 phút nữa để đường tan ngám vào xôi.
- Bắc ra nhặt hạt gấc bỏ đi, đơm vào đĩa hoặc nén vào khuôn tuỳ ý.
3. Bóng nấu thập cẩm.
Nguyên liệu: ( 2 bát to)
- Bóng bì: 600gam, thịt lạc 100 gam, xương lợn 300 gam ( hoặc nước luộc gà), thịt lợn 100 gam ( hoặc thịt gà thái mỏng), tôm nõn khô 50 gam, súp lơ 200 gam, su hào 100 gam, đậu HàLan 50 gam, cà rốt 50 gam.
Mì chính, hạt tiêu, muối nước mắm, rau mùi, phèn chua, gừng, rượu trắng, trứng vịt một quả.
Cách làm: Thường nấu bóng dùng nước luộc gà những cũng có thể nấu bằng xương lợn- Xương lợn rửa sạch, chặt khúc, cho vào nồi cùng một lít nước, đun sôi hớt bọt rồi để sôi lăn tăn. Cho gừng nướng, hành khô đập dập, cùng một ít muối vào nồi nước dùng. Khi thấy nhiều váng, nước dùng trong và xương róc thịt thì đem lọc lấy nước trong.
- Tôm khô rửa sạch cho vào nồi nước dùng đun nhỏ lửa, tôm chín mềm vớt ra con to bổ đôi con nhỏ để nguyên. Bóng bì chọn loại bóng bì thăn dầy không có lông, nở xốp đều. Ngâm trong nước vo gạo khoảng ba giờ, vớt ra rửa bằng nước phèn chua cho hết nhớt và trắng sạch. Cắt miếng hình quả trám to, cho nước gừng, rượu bóp nhẹ để tẩy hết múi hôi khét, rữa lại, vắt khô. Thịt gà và thịt nạc luộc chín thái mỏng. Súp lơ thái miếng vừa ăn. Đậu Hà Lan chọn quả non tước vỏ. Nấm hương ngâm rửa sạch bỏ chân.
Cách bầy bóng: Lấy môt ít nước dùng béo đang sôi, nêm đủ nước mắm, mỳ chính, cho bóng vào chần qua vớt ra để riêng. Các loại rau củ trên đều trần qua nước dùng.
+ Lấy bát to bầy thịt và các loại rau củ xuống dưới, trên mặt bát bầy một lượt bóng, dàn quả đậu Hà Lan, vài cánh nấm. Xen kẽ mấy lát cà rốt đỏ và trứng tráng.
Tới giờ ăn đun sôi lại nước dùng, nêm vừa gia vị rồi chan vào bát bóng, rắc rau mùi ăn nóng.
4. Chân giò ninh măng
Đây cũng là món nấu thông dụng ngày Tết vì rễ ăn, đỡ ngán nấu lại đơn giản. Măng khô là nguyên liệu nhiều chất sơ biết pha chế với chân giò nhiều chất béo tạo thành một món ăn thật độc đáo.
Nguyên liệu: ( 2 bát to)
- Chân giò lợn 500 gam, măng khô 60 gam, miến dong 10 gam, mộc nhĩ 5 gam,nước mắm, mỹ chính, hạt tiêu, muối, hành khô, hành hoa.
Cách làm:
- Chân giò nên chọn chân sau có nhiều thịt ít xương, da mềm và mỏng, còn chân trước trông đẹp những da dày ít thịt hơn. Chọn đựoc chân giò vừa ý rồi, cạo rửa sạch, lọc thịt, đoạn xương ống ghè vỡ làm đôi. Phần thịt cắt miếng to bằng nửa bao diêm, phầnm óng chẻ làm đôi, chặt khúc tương đương miếng thịt. Ướp thịt với nước mắm, muối, hạt tiêu, để khoảng 15-20 phút cho ngấm gia vị và chắc miếng thịt. Sau đó tất cả bỏ vào nồi đổ ngập nước, đặt lên bếp đun sôi, hớt bọt, đập hành củ nước cho vào cho thơm nước dùng. Đậy hở vung, giảm nhiệt độ để sôi lăn tăn, ninh thịt chín mềm.
- Măng khô có 2 loại: măng củ và măng lá, nấu cỗ nên chon măng củ màm non, dầy mình ít xơ. Dùng nước gạo ngâm 2-3 ngày, vớt ra phải luộc vài lần khi nào nước không còn thẫm màu nâu, hết chất đắng, thì rửa lại bằng nước lã, mới đem ra thái vát ngang thớ to bản....
- Mộc nhĩ chọn loại dày cánh, ngâm nở, cắt bỏ chân, cọ rửa sạch, thái nhỏ để nguyên, cái to, cắt làm đôi, làm ba. Miến ngâm vào nước hơi nóng cho mềm vớt ra để ráo, cắt đoạn 8-10 cm. Hành hoa nhặt rửa sạch, cắt lấy phần hành củ dài khoảng 10 cm.
Đun mỡ nóng già phi thơm hành băm nhỏ, cho măng vào xào, nêm vừa mắm muối, cho thịt chân giò vào đảo đều cho ngấm gia vị. Đổ nước dùng đun tiếp cho thịt và măng chín dừ, cho mộc nhĩ đun sôi trở lại, nêm đủ gia vị vừa ăn. Trước khi bắc ra cho miến và hành hoa vào chần.
Múc măng vào bát to, múc chân giò và mộc nhĩ bày lên trên, bày miến và hành hoa vắt lên trên cùng, chan nước xăm xắp, rắc hạt tiêu ăn nóng.
